નિર્ણય

શુષ્ક સ્તનો પર ભુખી નજર
વાત્સલ્યના ઝરણ
ખોજવા મથતા અશક્ત અધર
માંસ ચરબી વિહીન ગાલ પર
થીજી ગયેલ અશ્રુના થર

મોંઢાથી મોટી આંખોમાં બાળ પ્રશ્નો
અસંખ્ય, નહીં કોઈ ઉત્તર

માંડ શ્વસતી અકાળ વ્રુધ્ધ માના
શ્વાસ અધ્ધર
ભયભીત મૌન,
આંખના ગોખલે ઉંડી ઉતરેલી
લાચાર, અસહાય નજર

ડાક્ટર, ડાક્ટર!
સંભળાય છે
એક બીન અનુભવી સ્વયંસેવકનો
કાકલુદીભર્યો પીડીત સ્વર

ખબર છે, ખબર
છોડી દો એમને ઈશ્વર પર
મળે છે ઉત્તર
મ્હોં ફેરવ્યા વગર

નથી નિશ્ચિત જેઓનું મરણ
નીકળીએ તેમની તલાશ પર


ભરત શાહ
નોવાઈ, મિશીગન
જુન ૨૭, ૨૦૦૯

શોધુ છું

અંતરના ઉંડાણમાં ડુબકી મારી
હું શોધુ છું છીપલાં છુપાએલા છે જેમા
સંવેદનાના મોતી

ઘોર અંધકારમાં ડુબકી મારી હું શોધુ છું
એક છીદ્ર
પ્રવેશે છે જેમાથી જ્યોતિ

અસહ્ય ઘોંઘાટમાં ઘેરાઈ જઈ
હું શોધુ છું એક સરગમ
છેડે છે જે નરી શાંતિ

હું શોધુ છું, હું શોધુ છું, હું શોધુ છું
ખરું છે આ સ્વપ્ન,
મારી આંખ કેમ નથી ઉઘડતી?

ભરત શાહ
નોવાઈ, મીશીગન
જુન ૧૪, ૨૦૦૯

My first Step

He Jumped with joy, throwing his arms up in the air. And then he ran in to the house screaming from the bottom of his lungs, inhaling every molecule of the air he could.

"Did you see it? did you?" He was overwhelmed by what he just had seen.
"Saw what?" he was asked impatiently.
"The most incredible sight you could ever see." His excitement was boundless. His energy unreserved.
He rushed out again.
She had no choice but to follow him instantly.

The sight she saw was horrifying. Unnerving.
There I was, at the bottom of the gently landscaped slope of our backyard, crying from the bottom of my lungs, with my arms spread, reaching out to her.
Just before he ran in to the house, I had taken my very first step...very first step. Then, I had tumbled down.

I was not hurt, but my father was about to be.

Forty years later, we were standing in front of that small home, now in disrepair, on the farm my father once owned. A Lot of soil had blown away since, by the winds of change. The land was rezoned and belonged to a state's development initiative.

He stood there with my support. Looked at the barren land and sighed. The mango and papaya groves I grew up with had gone. So was a huge jamboon tree under which I did lot of my homework. We were standing in the midst of the ruins of our memories.

My mother stood next to him like the lifelong companion she always was, holding my daughter's hand. It was heart wrenching for her to see a pillar of strength unable to support himself. A mild stroke had taken its toll on a body that once tilled this fertile land. He had lost his speech and was paralyzed on one side.

"This is where your father took his first step- She was telling my six year old, pointing to the backyard of the small home. Then, turning towards me she said:

"He just wanted to come back here with you"

He looked at me and smiled. I knew he was remembering the story my mother had told me so many times about that horrible day. My heart ached with pain and eyes welled up. I wished he could hold my hand and help me take my next step. Like he always did through out my life.

He tried and stumbled.

And that was the only opportunity I got to support him.

I came back to America to enjoy the fruits of his hard labor, love and sacrifice.

He was gone before I could visit and walk with him again.

Bharat Shah
Novi, Michigan
June 13, 2009

હિસાબ

પ્રેમનો એહ્સાસ કરવો, છે હજુ બાકી
છલકાયા છોને જામ સેંકડો સાકી

મેહફીલ ને હર માનીને મંઝીલ, છે સફર કાપી
પણ રાહ મંઝીલની હજુ, છે શોધવી બાકી

આંસુ વહાવી ને નયનો, છે ગયા થાકી
સાગર દયાનો છલકવો તોય છે બાકી

યાદી પરીચયોની બનાવી છે બહુ લાંબી
એક નામ દોસ્તનુ હજુ લખવાનુ છે બાકી

શોધમાં સનમની, છે જીન્દગી કાઢી
એક આંખ જોવાને થકી, છે ખોલવી બાકી

ભરત શાહ
નોવાઈ, મીશીગન
માર્ચ ૧૨, ૨૦૦૯

અધુરો ઘઢો

હું છું અધુરો ઘડો, હું છું અધુરો ઘડો..
બુડ્યો ના ઊંડો એવો, હું છું અધુરો ઘડો

ચમક મારી ભારે ને ભારે છે રણકો
વિનાઇંઢ્ણાનો
કદી સ્થિર, તો કદી ડગમગતો
હું છું અધુરો ઘડો

છે કોને ત્રુષા, ભીંજાવાની આશા?
છલકાવું છાંટા જરા જેટલા ત્યાં
કહે સૌ, ગંગા નાહ્યા, ગંગા નાહ્યા
બનીને કળશ છું શીરે ચઢેલો
હું છું અધુરો ઘડો

ભરત શાહ
નોવાઈ, મીશીગન
એપ્રીલ ૧૪,૨૦૦૯

બા-બાપુજી

મારા બાપુજી સ્વભાવે આખાબોલા અને આકળા પણ.
બને ત્યાં સુધી બધા એમની સાથે કામ પુરતો વ્યવહાર રાખે.
એમ કહેવાય કે વ્યવહાર ટાળે.
એમને એમ કે એમના જેવો કોઈનો "રોલો" નહીં.

ઘરમાં પણ એવુંજ.
કમાઈને લાવે એટલે એમને એમ કે એ ઘરના ચક્રવર્તી રાજા.
બાકી ઘર તો બા જ ચલાવતી
પણ બાને એ "રોલા" ને "રાજા"ના અહંકારના પરપોટાને ફોડવામાં જરા જેટલોય રસ નહીં.

બહાર નીકળે ત્યારે બાપુજીથી બે ડગલા પાછળ ચાલે.
પુરુષ સમોવડી થઈ હજારો વર્ષ જુની રુઢિઓને તોડવાના એને કોઈ અભરખા ન હતા.

બાપુજીની અમને જબરી ધાક.
કઈં પણ પૂછવું હોય બાને પૂછવાનું.
દરેક સવાલનો એની પાસે એક જ જવાબ.
તારા બાપુજીને પૂછો.
હું આ ઘરનુ ભરણપોષણ કરું છું અને બધાને મારી જરુરત છે એવું સમજી બાપુજી હરખાતા.
બા પણ હરખાતી. મંદમંદ હસતી.

"બે મહીના પહેલાંજ પેલા નાનકા એ પેન્ટ સીવડાવ્યાં છે". નાનકો નવી ફેશનનુ નેરો પેન્ટ સીવડાવવાનો સવાલ કરે તે પહેલાં તો એ સમાચાર બા બાપુજીને પહોંચાડી દેતી.
"ના હમણા નહીં" એવો જવાબ આપવામાં બાપુજીને એમ લાગે કે એમણે મોટો નિર્ણય લીધો અને છોકરાને જીવનમાં ફેશન કરતાં સાદાઈનું મહત્વ છે એ પાઠ શીખવ્યો.
"ઘણા વખતથી છોકરાં સીનેમા જોવા નથી ગયા" એવું વાતવાતમાં બા બાપુજીને કહી દે.
"નયાદૌર બહુ સરસ ફીલમ છે. ત્રણથી છ માં બધા જોઈ આવજો" બાપુજી એવું કહે અને અમે આનંદે ઉછળીએ. અમારા ચહેરા પર ખુશી હોય અને એમના ચહેરા પર સંતોષ.
વધુ એક નિર્ણય લેવાનો.

બધું કરે બા પણ બાપુજી મોટા ભા

ગુસ્સાથી ઘણીવાર બાપુજી આખું ઘર ધ્રુજાવી દે. અમે તો ફફડીને બીલાડીના બચ્ચાની જેમ ગુચળું વળી ઘરના કોઈ ખુણામાં ભરાઈ જઈએ.
બા એક શબ્દ ના બોલે.
એને કે એના પીયરીયાને ગાળો ભાંડે તો છાનાછાના આસું સારે.
બાપુજી ઠંડા પડે ત્યારે ધીમેથી કહે.
"મારા ભાઈને ગાળો દેવાથી તમારો ધંધો ધીકતો હોય તો કાલથી હુંય તમારી સાથે એને ગાળો દેવા લાગીશ"

બાપુજી કંઈ બોલે નહીં. માફી પણ ન માંગે. એમનું મૌન એ જ એમની માફી.
બહારથી કડક. હ્ર્દયથી કુમળા.

બા ગુજરી ગઈ.
ત્યારે એક આસું એમણે સાર્યું નહીં.
અમે બાને યાદ કરીએ ત્યારે એમની આંખમાં ઝળહળિયાં આવી જાય.
એ જોયાં નથી એવો અમે ઢોંગ કરીએ જેથી એમને સંકોચ ન થાય.

મારા મોંઢેથી એણે એકેય મીઠો શબ્દ ન સાંભળ્યો એવો અફસોસ બાપુજીને રહી ગયો હતો.

પુજામાં બાપુજીએ બાની છબી મુકી હતી.
ઘણી વાર એની સામે ટગર ટગર જોઈ રહે.
મોંઢા પર નરમાશ આવી જાય.
પછી પાછા અમને કહે કે "તમારી બાને મેં સરખી ધમકાવી નહીં. નહીં તો રીસાઈને મારા મનમાંથી નીકળી ન જાત?"

બાપુજી પણ ગયા.
હ્ર્દયનો એક ખુણો ખંખેરી ગયા.
જતા જતા કહેતા ગયા.
" હું તમારી બા પાસે નથી જવાનો. એની શાંતિમાં મારે દખલ નથી કરવી."

ભરત શાહ
નોવાઈ, મીશીગન
જુન ૧૦, ૨૦૦૯

મંદીર તારું? મારું?

ઈશ્વરની મહેરબાની અને નસીબની બલીહારી.
મારી પાસે પૈસાનો ઢ્ગલો થઈ ગયો.
ઘરવાળીના સપનાનો બંગલો પણ થઈ ગયો.
વાહ વાહ, બહુ સુંદર, બહુ સુંદર.
એ પણ બહુ થઈ ગયું.
ભઈનો ભાઈશ્રી થઈ ગયો. ભઈનો ભઈલો થઈ ગયો....

તોય કંઈ ચેન ન પડ્યું. કંઈક ઘટતું લાગ્યું.
મંદીર ગયો. શાંતી માટે.

જોયું, ત્યાં એક ભાઇની ભારે બોલબાલા.
મંદીરના ટ્રસ્ટીઓ પણ લળી લળી એમનું સંમાન કરે.
પુછ્યું તો જાણ્યું ગાંઠ્ના ૫૦,૦૦૦ ડોલર કાઢીને એમણે આ મંદીરની શરુઆત કરી હતી.
ઘણાજ દુરંદેશી અને કુશળ માણસ.
નહીં થાય, નહીં થાય, પૈસા ક્યાંથી આવશે, કોણ આવશે?એવું કહેનારાની એમણે બોલતી બંધ કરી દીધી હતી.

ભીડ્થી આજે મંદીર નાનું પડતું હતું.
હવે મોટું કરવાની યોજના હતી.

મારી બેચેનીનું મને કારણ મળી ગયું. અને નિરાકરણ પણ.
મારી પાસે દામ હતા. નામ ન હતું.
મંદીરના મુત્સદી મનાતા મહાભુનવને મળ્યો.
પૈસાની ફીકર કર્યા વિના, ભગવાનનું નામ લઈ કામ શરુ કરો.
બધુ જ હું સંભાળી લઈશ.
વાહ વાહ, બહુ સુંદર, બહુ સુંદર.
તમારા જેવા ભગવદીય દાતાની દયા હોય એ કામમાં વિલંબ શેનો?
મંદીરમાં મારી આગળ પાછળ ભીડ વધવા માંડી.
૫૦,૦૦૦ ડોલર વાળા ભાઈ ભુલાવા લાગ્યા.
મારીજ બોલબાલા શરુ થઈ. બહુજ ગમી. કઈંક ઘટતું ઓછું થયું.

પાછું કઈંક ખટકતું પણ શરુ થયું.
થયું આ ભક્તો અને ટ્રસ્ટીઓનો કોઈ ભરોસો નહીં.
આજે પેલા ભાઈ, આવતી કાલે મારો વારો.

ધરમની વાતમાં ઢીલ નહીં.
મંદીરના મુત્સદી મનાતા મહાભુનવને મળ્યો.
સવિનય વિનંતી કરી.
વિસ્તરેલા મંદીરના ઉદઘાટનને દીવસે મંદીરની બહાર મારા નામની કાયમી તક્તિ મુકવી પડશે.
એમાં કહેવાનુજ ન હોય સરકાર. મંદીર તમારુંજ છે. જવાબ એમની જીભેજ હતો
મારી છાતી ગજગજ ફુલી.

ભગવાનની એક મુર્તિ આગળ આંખ બંધ કરી, બે હાથ જોડી ઉભો રહ્યો.
ભગવાનના મુખ ઉપર સ્મિત ફરકતું હતું.
થયું ભગવાન પ્રસન્ન થયા. મારી સખાવતથી.
એ બોલ્યા.
વત્સ, તેં બંગલો બનાવ્યો તો બહાર તેં તારી પત્નીના નામની તક્તિ લગાવી.
હવે મારા ઘરની બહાર તારા નામની તક્તિ?
ના, ના પ્રભુ, મારા બંગલાનું નામ તો લક્ષ્મી છે. આપના ભગવદી દેવી.
ભગવાનના મુખ ઉપર ફરી સ્મિત ફરક્યું.
એ બોલ્યા, વત્સ, આંખ ઉઘાડ અને જો.
મારી ભગવદી પત્નીનું નામ તો પાર્વતી છે.

હું ઝંખવાણો પડી ગયો.
મંદીરના મુત્સદી મનાતા મહાભુનવને મારી આંખો શોધવા લાગી.
મંદીરના એક ખુણામાં એ ૫૦,૦૦૦ ડોલરવાળા ભાઈ સાથે મંત્રણા કરતા હતા.
અમારી આંખો મળી. પણ એમને મારી ઉપસ્થિતી અવગણી.

હું મંદીરમાંથી બહાર નીકળી ગયો
શાંતી માટે.

ભરત શાહ
નોવાઇ, મીશીગન
જુન ૬, ૨૦૦૯